ملازمه حکم عقل نظری و شرعملازمه میان درک مصلحت یا مفسده چیزی توسط عقل نظری با تعلق امر یا نهی شارع به آن را ملازمه حکم عقل نظری و شرع گویند. ۱ - تعریفملازمه حکم عقل نظری و شرع، مقابل ملازمه حکم عقل عملی و شرع بوده و به معنای همراهی و ملازمه میان درک مصلحت و یا مفسده (ملاک حکم شرع ) توسط عقل نظری و حکم شارع است؛ ۲ - توضیحبه این معنا که اگر عقل نظری ، ملاک حکم شرعی را درک نماید، از آن حکم شارع را به دست می‌آورد. هرگاه ملاک حکم به صورت کامل درک شود؛ یعنی با تمام شرایط و خصوصیات برای عقل نظری هویدا گردد، عقل نظری به همان حکم شرعی دستور خواهد داد. ۳ - اقسام حکم عقلیحکم عقلی بر دو قسم است: ۱. حکم عقل نظری ، و آن درک عقل از واقعیات موجود می‌باشد (ادراک ما یکون واقعاً)؛ ۲. حکم عقل عملی ، و آن ادراک اموری است که شایسته انجام یا ترک می‌باشد (ادراک ما ینبغی او ما لا ینبغی ان یقع). ۴ - اقسام ملازمه حکم عقل و شرعملازمه میان حکم عقل و شرع، به سبب دو نوع بودن حکم عقل، به ملازمه میان حکم عقل نظری و حکم شرعی ، و ملازمه میان حکم عقل عملی و حکم شرعی تقسیم می‌شود. ۴.۱ - آراء مختلف اصولیونبرخی از اصولیون شیعه مانند مرحوم « محقق نایینی » معتقدند بحث ملازمه میان حکم عقل و شرع تنها مربوط به ملازمه میان حکم عقل عملی و حکم شرع است و ملازمه میان حکم عقل نظری و حکم شرع از این بحث خارج است. اما برخی مانند مرحوم « صاحب فصول » و « شهید صدر » معتقدند این بحث، هر دو نوع حکم عقل را شامل می‌شود. [۲]
المعجم الاصولی،حیدر، محمد صنقور علی، ص۹۰۶.
۵ - پانویس
۶ - منبعاصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی،ص۷۹۳، برگرفته از مقاله «ملازمه حکم عقل نظری و شرع». رده‌های این صفحه : مستقلات عقلیه
|